Türkiye’nin Döngüsel Ekonomi Yolculuğunda Yeni Dönem
T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayımlanan Ulusal Atık Yönetimi Stratejisi ve Planı (2025–2035), Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu, kaynak verimliliğini esas alan ve atığı yeniden ekonomiye kazandırmayı amaçlayan kapsamlı bir yol haritası sunuyor.
Plan, “kaynağında önleme – yeniden kullanım – geri dönüşüm – enerji geri kazanımı – bertaraf” sıralamasıyla tanımlanan atık yönetim hiyerarşisini merkeze alarak; atık miktarının ekonomik büyümeden ayrıştırılmasını (decoupling) ve çevresel etkinin azaltılmasını hedefliyor.
Atık Miktarları ve Projeksiyonlar
- 2022 yılında yaklaşık 30 milyon ton olan belediye atık miktarının, 2035 yılına kadar 25 milyon ton civarında sabitlenmesi öngörülüyor.
Bu hedef, ekonomik büyümenin atık üretiminden bağımsız hale getirilmesini ve doğal kaynakların daha verimli kullanılmasını amaçlıyor.
Atık yönetiminde; önleme, geri kazanım ve enerji üretimi adımlarına ağırlık verilerek, hem hammadde kullanımında azalma hem de sera gazı emisyonlarında düşüş sağlanması bekleniyor.
Altyapı ve Teknoloji Dönüşümü
2035 yılı itibarıyla atıkların;
- %42’sinin biyolojik yöntemlerle,
- %23’ünün termal yöntemlerle,
- %35’inin ise düzenli depolama yoluyla
yönetilmesi planlanıyor.
Bu dönüşüm; atıklardan enerji üretimi, kompost tesislerinin yaygınlaştırılması, geri kazanım ve aktarma istasyonlarının artırılması gibi yatırımlarla desteklenecek. Böylece, atık bertarafı yerine döngüsel kullanım yaklaşımı ülke genelinde temel uygulama haline gelecek.
Sıfır Atık Yaklaşımı
Sıfır Atık Yönetim Sistemi, artık yalnızca bir hedef değil; tüm kurum, kuruluş ve işletmelerde standartlaştırılmış bir uygulama alanı haline geliyor. Yeni düzenlemeyle; renk kodlu biriktirme ekipmanları, piktogram standartları ve ulusal raporlama sistemi tüm paydaşlar için zorunlu hale getirilecek. Bu sayede, ülke genelinde uygulama birliği sağlanarak hem belediyeler hem de özel sektör için daha şeffaf, ölçülebilir ve etkin bir sistemin temelleri atılacak.
Yerel Yönetimler ve OSB’ler
Plan kapsamında 1.400’den fazla belediyenin atık yönetim planları, bölgesel entegre sistemlerle uyumlu hale getirilecek.
Organize Sanayi Bölgeleri içinse tehlikeli, endüstriyel ve ambalaj atıklarının izlenebilirliğini güçlendiren dijital altyapıların kurulması hedefleniyor.
Ayrıca, dijital izleme, raporlama ve veri paylaşım sistemleriyle atık yönetimi süreçlerinin daha etkin, güvenilir ve ölçülebilir hale gelmesi öngörülüyor.
Uluslararası Uyum ve Yeşil Dönüşüm
Ulusal Strateji; AB Döngüsel Ekonomi Eylem Planı, Paris İklim Anlaşması ve Avrupa Yeşil Mutabakatı ile tam uyum içinde geliştirildi. Bu sayede Türkiye, atık yönetimi politikalarını iklim değişikliğiyle mücadele, karbon azaltımı ve kaynak verimliliği hedefleriyle bütünleştirerek, uluslararası standartlarda bir yeşil dönüşüm modeli oluşturuyor.
Beklenen Etkiler
Planın uygulamaya geçmesiyle birlikte:
- Atık yönetiminde altyapı kapasitesinin güçlendirilmesi,
- Çevre üzerindeki baskının azaltılması,
- Sürdürülebilir üretim ve tüketim alışkanlıklarının yaygınlaşması,
- Atıkların yeniden ekonomiye kazandırılmasıyla kaynak bağımlılığının azaltılması,
- Yeşil istihdam alanlarının artması bekleniyor.
Akademi Çevre’nin Yaklaşımı
Akademi Çevre olarak, ulusal stratejide belirlenen önceliklerle paralel ilerliyor;
entegre atık yönetimi, atıktan türetilmiş yakıt (ATY) üretimi, elektronik atık geri kazanımı, sıfır atık danışmanlığı ve Ar-Ge merkezli inovatif projelerimizle bu dönüşümün bir parçası olarak hareket ediyoruz.
Sürdürülebilir, kaynak verimli ve döngüsel bir gelecek için tüm paydaşlarımızla birlikte çalışmaya devam ediyoruz.
